- БЫЗГЪУАН УÆЙЫГ
- Цæры айнæджы сæрыл фидары. Нартæн у знаг. Сосланы амарынмæ агуры, æмæ йæ фидармæ æнæнхъæлæджы куы бафты, уæд хорз, æмæ йæхи нæ раргом кæны. Йæхи Сосланы æххуырст рахоны. Уымæн æмæ йын тыхæй ницы бакодтаид. Сослан уæйыгæн уыд йæ фадхъулты онг. Уый Бызгъуан уæйыджы фидары хуыррытт фынæй кæнгæйæ баййæфта, æмæ йæ фындзы хуынчъыты тæфæй уæлхæдзары къæйтæ схау-схау кодтой. Сослан базыдта, Бызгъуан уæйыг тыхгæнæг кæй у, æмæ йæхи мæгуыр лæджы хуызы равдыста, Нарты æххуырсты уыдтæн, Сосланы хъуг мын бирæгътæ бахордтой, æмæ дæумæ æрбалыгъдтæн, зæгъгæ. Нартмæ йæ Сосланы агурæг арвиты йæхæдæг йе 'ххуырст – искæйоны фæрцы базоны: «Уымæн мæлæт нæй, æрмæст мæсыджы сæрмæ ис сагъд æртæ фаты. Иу дзы йæ уд у, иннæ йæ ныфс, æртыккаг – йæ тых. Ды бавдæл, ныггæнды цы сау арахъан бæх баст ис, уый ралас, кæд дæ йæхиуыл бадын бауадза, уæд хорз; кæд дæ нæ уадза, уæд æй йæ фæстаг къæхтæй ныззил, уый дæ йæ барæг фенхъæлдзæн, æмæ йыл сбад. Уæларвмæ дæ аскъæфдзæн, фæстæмæ здæхгæйæ, мæсыджы фæрсты ратæхдзæн, æмæ-иу ды æртæ фаты дæр раскъæф, стæй уæд цæттæ дæ».Сослан афтæ бакодта, æмæ Бызгъуан уæйыг Нарты фосимæ йæ фидармæ куы сыздæхт, уæд æй Сослан уыцы æртæ фатæй радгай фехста: фыццагæй йæ тых æрсаст, дыккагæй – йæ ныфс. «Сослан, мæ уд ма мын ныууадз, – дзуры йæм уæйыг, – æмæ мæ фæллой иууылдæр ахæсс». Сослан æм нæ байхъуыста. Æмæ ма уæйыг йæ туг райсыны охыл спайда кæнынмæ хъавы, йæ сæры астæу иу урс хилæй, куы мæ амарай, уæд æй де 'нгуылдзыл атух, æмæ дæм цы тых ис, дыууæ ахæмы дæм бафтдзæн, зæгъгæ. Фæлæ нæрæмон Сосланыл зондæй ничи фæтых уыдзæн. Уый уал уæйыджы сæры урс хил раздæр авд бæласыл æрбатыхта, æмæ урс хил авды дæр ахауын кодта. Йæ фыдракæнды хъару куы асаст, уæд æй йæ кæстæр æнгуылдзыл бабаста, æмæ йæ тых фæдывæр. Нарты æмæ Бызгъуан уæйыджы фос йæ разæй ратардта, йæ галуантæ та йын искæйонæн ныууагъта.
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.